این روزها همه‌جا صحبت از یوگا هست. با اهالی هنر و ادبیات، سیاست و اقتصاد، دانشجویان، آدم‌های معمولی دور و برمان و البته بسیاری از پزشکان رشته‌های مختلف که حرف می‌زنیم یوگا را به عنوان راه حلی برای بسیاری از مشکلات جسمی و روحی پیشنهاد می‌دهند.
شاید تصور خیلی‌ها از یوگا مجموعه‌ای از حرکات ورزشی باشد که باعث افزایش انعطاف‌پذیری و واکنش‌های فیزیکی بدن می‌شوند. این موضوع درست است که یوگا سبب می‌شود اعمالی مثل نشستن، ایستادن، بالا رفتن از پله‌ها، خوابیدن، هضم غذا و شاید مهم‌تر از همه نفس کشیدن، آسان‌تر و با کیفیت بالاتری صورت بگیرد، اما همه این فواید فیزیکی، تنها بخش کوچکی از فواید یوگا هستند. تا آنجا که متخصصان و مبلغان یوگا، آن را نه یک رشته ورزشی بلکه یک برنامه کامل برای زندگی می‌دانند.
کلمه یوگا از لغت سانسکریت (YUJ) به معنای اتصال گرفته شده که می‌تواند به معنی اتصال و یکی‌شدن بدن و روان باشد. برای درک بیشتر این مفهوم می‌توانیم نگاهی به زندگی روزمره خودمان بیندازیم. فرض کنید پس از اتمام ساعات کاری در حال رانندگی در اتوبان هستید. این بدان معناست که بدن‌تان در حال انجام عمل رانندگی است، اما مطمئناً شما به رانندگی فکر نمی‌کنید، بلکه به عنوان مثال، به کاری فکر می‌کنید که قرار است بعد از رسیدن به مقصدتان انجام دهید. حالا به خانه رسیده‌اید و سر سفره شام در حال خوردن شام هستید، اما در ذهن‌تان به برنامه کاری فردا صبح می‌اندیشید. فردا در محل کار هم ممکن است بارها این عدم اتصال برایتان رخ دهد. مثلاً وقتی رئیس‌تان در حال صحبت از برنامه‌های کاری شرکت است، ذهن شما به سراغ مسابقه فوتبال بعدازظهر برود و اینکه برای تماشای آن از تلویزیون، هرطور شده باید خودتان را قبل از شروع بازی به منزل برسانید.
یوگا روشی است که می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم ذهن و بدن‌مان را در یک زمان واحد در مکانی واحد حفظ کنیم.
اگر به این مثال‌ها و سایر اتفاق‌های زندگی خود نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که در بسیاری از وقایع و تجربیات روزمره، این حالت عدم اتصال یا فاصله گرفتن ذهن و جسم رخ می‌دهد. به قول معروف، جسم‌مان در یک مکان و ذهن‌مان در مکانی دیگر سیر می‌کند. این جدایی، فرآیندی است که سبب ایجاد خستگی، افزایش استرس و فشار و حتی بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.
یوگا روشی است که می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم ذهن و بدن‌مان را در یک زمان واحد در مکانی واحد حفظ کنیم. اجازه بدهید یک تمرین ساده یوگا را به شما معرفی کنم. در هر مکانی که هستید از جایتان بلند شوید و سرپا بایستید. کف دست‌ها را روی ران‌هایتان قرار دهید و چشم‌هایتان را ببندید. حالا به آرامی نفس عمیق بکشید و با بازدمی عمیق هوا را از شش‌ها خارج کنید. کار مهمی که در این لحظات باید انجام دهید این است که در لحظه دم و بازدم عمیق فقط و فقط روی نفس‌کشیدن خود تمرکز و به آن فکر کنید. این کار را ده بار تکرار کنید.
این تمرین شاید اولین و ساده‌ترین قدم برای تجربه اتصال روان و جسم باشد. اتفاقی که در صورت انجام درست تمرین‌های یوگا رخ می‌دهد. شما پس از اتمام هر جلسه تمرینی و بازگشت به امور عادی روزمره می‌توانید این حالت یکی شدن و هماهنگی را به سایر اعمال روزمره زندگی نیز تسری دهید و به تدریج آن را به بخشی از زندگی روزمره خود تبدیل کنید.
تداوم در انجام تمرین‌های یوگا
افزایش توان جسمانی، انعطاف‌پذیری، تمرکز ذهنی و آرامش عمیق و حتی افزایش صبر و حوصله، همگی از فواید انجام تمرین‌های یوگا هستند.
افزایش توان جسمانی، انعطاف‌پذیری، تمرکز ذهنی و آرامش عمیق و حتی افزایش صبر و حوصله، همگی از فواید انجام تمرین‌های یوگا هستند.
باید به این نکته اما توجه کنید که عامل تعیین‌کننده در دستیابی به این نتایج، تداوم در انجام صحیح تمرین‌های مربوطه است. تصویر ذهنی شما از یادگیری یوگا نباید مشابه آن تصویری باشد که از یادگیری یک شغل یا حرفه دارید.
از این لحاظ می‌توان یادگیری یوگا را بیشتر به یادگیری یک ساز موسیقی یا یک رشته ورزشی تشبیه کرد. اگر عادت به انجام یک رشته ورزشی مثل تنیس داشته باشید حتماً متوجه شده‌اید که اگرچه پیروزی در مقابل حریف همیشه به عنوان یک هدف سطحی در ذهن‌تان مطرح است، اما شما همیشه اهدافی عمیق‌تر را هم مد نظر دارید. زدن سرویس‌های قوی، داشتن واکنش‌های سریع، استقامت و هماهنگی جسمانی بیشتر، قوای ذهنی که به شما اجازه تمرکز در یک لحظه خاص را می‌دهد و مهم‌تر از همه این‌ها احساس نظم و هماهنگی درونی در عین لذت در زمین بازی بخشی از این اهداف هستند.
جالب این است که همگی این مهارت‌ها به زندگی روزمره شما نیز منتقل می‌شوند. زمانی که در حال رانندگی یا خرید هستید، موقعی که با مشتری خود روی قیمت اجناس چانه می‌زنید، وقتی با شاگردان‌تان در مدرسه صحبت می‌کنید یا به سئوالات امتحانی دانشگاه پاسخ میدهید یا حتی وقتی با خانواده یا دوستان‌تان در تعطیلات هستید این ویژگی‌های مثبت و به صورت کلی نظم و هارمونی ایجاد شده در اثر اینگونه تمرین‌ها را با خود همراه دارید.
فواید حاصل از یوگا نیز همانند تنیس چیزهایی نیستند که ظرف یک شب حاصل شوند و به صورت ثابت و بدون تغییر باقی بمانند. شما برای حفظ آن‌ها نیازمند تمرین و تداوم در انجام تمرین‌های مربوطه هستید. تجربه یوگا مثل یادگیری روشن و خاموش کردن تلویزیون نیست که یک بار برای همیشه آن را یاد بگیرید و آن را فراموشش کنید. بلکه یک تجربه منعطف است که در هر لحظه می‌تواند شرایط متفاوتی را ایجاد کند. همانطور که در هنگام بازی تنیس بسته به شرایط شما، وضعیت توانایی‌های رقیب و حتی شرایط زمین بازی، اوضاع عوض می‌شود چگونگی بهره‌وری از یوگا نیز بسته به شرایط مختلف از جمله وضعیت جسمی و روحی شما و مسائلی که در محیط اطرافتان جریان دارد متفاوت خواهد بود.
